Υπάρχουν άτομα που κατανοούν βαθύτατα τον πόνο ή την ευτυχία των άλλων. Άτομα που έχουν την ικανότητα να αντιληφθούν με ακρίβεια και ευαισθησία την εμπειρία, τα συναισθήματα και το νόημα του λόγου του συνομιλητή τους, ακόμα και κατά τη διάρκεια μιας στιγμιαίας συνάντησης. Η ενσυναίσθηση είναι ίσως η πιο σημαντική από τις βασικές συνθήκες σε όλες τις ανθρώπινες σχέσεις. Ερευνητές σε μια μελέτη του UCLA το 2007 ανέφεραν ότι περίπου το 20% του πληθυσμού είναι εξαιρετικά ενσυναισθητικό. Αυτοί είναι άνθρωποι που είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι και ανταποκρίνονται έντονα σε κοινωνικά και συναισθηματικά ερεθίσματα.

Δεν αποτελεί έκπληξη το πώς επεξεργαζόμαστε τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις με άλλους ανθρώπους. Αλλά πώς μπορεί η ενσυναίσθηση να επηρεάσει τον τρόπο επεξεργασίας της μουσικής; Σε μια παράλληλη μελέτη, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι, ενώ όλοι οι συμμετέχοντες μοιράζονται πολλά κοινά όταν ακούνε μουσική, συμπεριλαμβανομένης σχεδόν ισοδύναμης συμμετοχής στις περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με την ακουστική και την αισθητηριακή επεξεργασία, εκείνοι με μεγαλύτερη ενσυναίσθηση επεξεργάζονται μια οικεία μουσική με μεγαλύτερη συμμετοχή του συστήματος επιβράβευσης του εγκεφάλου, σε σύγκριση με τους ανθρώπους με χαμηλή ενσυναίσθηση. Οι άκρως ενσυναισθητικοί άνθρωποι επεξεργάζονται την μουσική αυτή, με μεγαλύτερη συμμετοχή των κοινωνικών κυκλωμάτων του εγκεφάλου, όπως οι περιοχές που ενεργοποιούνται όταν αισθάνονται άλλους ανθρώπους γύρω τους. Στις ίδιες περιοχές φαίνεται επίσης ότι έχουν μεγαλύτερη ευχαρίστηση στην ακρόαση μιας γνώριμης μελωδίας.

Η μελέτη του UCLA είναι η πρώτη που βρίσκει αποδεικτικά στοιχεία που υποστηρίζουν μια νευρική σύνδεση μουσικής-ενσυναίσθησης και από τους πρώτους που χρησιμοποιούν τη λειτουργική μαγνητική τομογραφία (fMRI) για να διερευνήσουν πώς η ενσυναίσθηση επηρεάζει τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τη μουσική.

Σε μια μεταγενέστερη μελέτη το 2014, οι επιστήμονες διεξήγαγαν δύο νέα πειράματα για να εξετάσουν πώς η ενσυναίσθηση επηρεάζει τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τη μουσική. Στην πρώτη, 15 μαθητές του πανεπιστημίου άκουσαν διάφορους ήχους από μουσικά όργανα, όπως ένα σαξόφωνο, ενώ υποβάλλονταν σε μια σάρωση fMRI.

Μερικοί από τους ήχους των οργάνων ήταν παραμορφωμένοι και θορυβώδης. Η ιδέα ήταν ότι ο εγκέφαλος θα μπορούσε να ερμηνεύσει αυτούς τους ήχους παρόμοια με τα «σημάδια δυσφορίας, πόνου ή επιθετικότητας» που οι άνθρωποι εκπέμπουν σε αγχωτικά σενάρια προς αυτούς με υψηλή ενσυναίσθηση. Οι συμμετέχοντες στο δεύτερο σκέλος,  ολοκλήρωσαν επίσης τον ‘’Δείκτη προσωπικής αντιδραστικότητας’’, μια έρευνα που χρησιμοποιείται συνήθως από τους επιστήμονες για να μετρήσει το επίπεδο της συμπάθειας.

Τα αποτελέσματα επιβεβαίωσαν αυτό που είχε υποθέσει η ομάδα: ακούγοντας τους ήχους, ακόμη και έξω από ένα μουσικό πλαίσιο, ενεργοποίησαν σημαντικά τα αισθητηριακά κυκλώματα στους εγκεφάλους των ανθρώπων με υψηλή ενσυναίσθηση. Συγκεκριμένα, οι ήχοι πυροδότησαν τμήματα του εγκεφάλου που συνδέονται με τη συναισθηματική μόλυνση, ένα φαινόμενο που συμβαίνει όταν κάποιος παίρνει τα συναισθήματα ενός άλλου. “Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι η μουσική θεωρείται ασθενώς ως ένα είδος κοινωνικής οντότητας, ως φανταστική ή εικονική ανθρώπινη παρουσία”, δήλωσε ο συγγραφέας της μελέτης Zachary Wallmark, καθηγητής στο SMU Meadows School of Arts.

“Συγκεντρώνουμε συχνά τη μουσική ως ένα αφηρημένο αντικείμενο για αισθητική σκέψη, είπε η Wallmark, αλλά τα νέα ευρήματα θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν να επαναπροσδιορίσουμε τη μουσική ως έναν τρόπο σύνδεσης των άλλων και με το εξελικτικό μας παρελθόν. Η μουσική δεν είναι απλώς μια μορφή καλλιτεχνικής έκφρασης. Είναι μια πύλη στην εσωτερική ζωή των άλλων. Με την αποκάλυψη των συναισθηματικών και γνωστικών καταστάσεων, η μουσική μπορεί να λειτουργήσει ως μεσολαβητική μορφή κοινωνικής συνάντησης”.

Γράφει η μουσικοπαιδαγωγός μουσικοθεραπεύτρια Δαβόρα Ευδοξία

www.sonatal.gr